MALİYET MUHASEBESİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
MALİYET TANIMI:
İşletmelerin kendi faaliyet konusunu oluşturan mamül veya hizmetleri elde edebilmek için harcadığı çeşitli üretim faktörlerinin para ile ölçülebilen değerine maliyet denir.
GİDER -HARCAMA TANIMI:
Gider işletmelerin faaliyetlerini ve varlığını sürdürebilmesi ve karşılığında bir gelir elde etmesi için belirli bir dönemde kullandığı ve tükettiği mal ve hizmetlerin faydası,tükenmiş maliyetlerin gelirden düşülen kısmıdır.
Harcama ise bir varlık elde etmek ,bir hizmet sağlamak amacıyla yapılan ödemelerdir.Harcama için temel unsur ödemedir.
TAHSILATIN TANIMI:
Hasılat, işletmenin satmak için başkasından satın aldığı veya işletmelerin ürettiği mal veya hizmetin satışından veya satış dışından sağlanan değerlerdir. Hasılat üretim dışı hasılat veya işletme hasılatı olarak ikiye ayrılır;
Üretim dışı hasılat; Üretilen mal veya hizmetlerin satışı dışında sağlanan değerlerdir. Örneğin; kiralar, kur farkları, tahvil karları, kar payları v.b.
İşletme hasılatı; Üretilen mal veya hizmetlerin satışı ile üretimle ilgili işlemler karşılığında sağlanan değere denir. İşletme hasılatı kendi içinde üçe ayrılır;
-Satış hasılatı: Üretilen mal ve hizmetin satışı sonucu elde edilen değerdir.
-İşletmenin aktifleşen üretimi: İşletmenin kendisi için yaptığı ve gider olarak yazdığı üretimdir.
-Yan hasılat: Üretim sonucunda meydana gelen kırıntı, döküntü gibi maddelerin
KAR/ZARARIN TANIMI:
İşletmelerin temel amacı, belirli bir maliyete katlanarak mal ve hizmet üretmek ve maliyetten daha fazla gelir elde etmektir. İşte maliyet ile gelir arasındaki olumlu farka kar, maliyet ile gelir arasındaki olumsuz farka zarar denir.
MALİYET MUHASEBESİNİN TANIMI:
Üretim işletmeleri belirlemiş oldukları maliyet dönemi içinde ürettikleri mal veya hizmetin toplam ve birim maliyetlerini bulmak ve bu maliyetleri diğer dönemler ile karşılaştırmak ve analiz etmek zorundadırlar.
Maliyet muhasebesi,bir maliyet döneminde maliyetle ilgili belgelere dayanarak maliyet türlerini belirleme maliyetleri maliyet yerlerine yükleme,üretilen mal veya hizmetin gerçek maliyetini hesaplama,kayıt etme,raporlama ve analiz etme işlemlerinin toplamıdır.
İşletmeler sonuçları belirlemiş oldukları maliyet dönemleri itibariyle belirlerler.Maliyet dönemleri 1,3,7,8 ve hatta 12 aylık olabilir.Ancak maliyet döneminin kısa tutulması daha avantajlıdır.Çünkü diğer dönemlere oranla gerçeği daha fazla yansıtır.
MALİYET MUHASEBESİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER
1-TEKDÜZEN HESAP PLANINDA 7/A SEÇENEĞİ
1.1 7/A SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI
Tekduzen muhasebe sisteminin ,genel muhasebe kısmı 1972 yılı başında KİTlerde uyguloamaya konulmuştur.Maliyet muhasebesi kısmı ise 1977 yılında uygulamaya konmuştur.Maliyet muhasebesinin 5 yıl sonra uygulamaya konulmasının nedeni,tekdüzen genel hesap planında maliyet hesapları kısmını oluşturan 700 lü hesapların açık ve ayrıntılı olarak anlatılmammış olmaasıdır.
Tek düzen hesap planında maliyet hesapları kısmını oluşturan 700 lü hesaplar 3 grup altında toplanmaktadır;
Bunlar ;
Gider Hesapları
Gider Yansıtma Hesapları
Fark Hesapları
1.1.1 GİDER HESAPLARI
Gider hesapları mal ve hizmet oluşturulması için yapılan giderlerin toplandığı ve maliyet unsurlarına dönüştürülerek giderlerin izlendiği hesaptır.Gider hesapları dönem sonlarında ilgili yansıtma hesapları ile karşılaştırılarak kapatılır.Gider hesapları şu hesaplardan oluşmaktadır;
700 -Maliyet muhasebesi bağlantı hesabı
710 -Direkt ilk madde ve mazeme gider hesabı
720 -Direkt işçilik gider hesabı
730 -Genel üretim gider hesabı
740 -Hizmet üretim gider hesabı
750 -Araştrma ve geliştirme gider hesabı
760 -Pazarlama ,satış ve dağıtım gider hesabı
770 -Genel üretim gider hesabı
780 -Finansman giderleri
Gider hesaplarından 710,720,730,750,760,770,780 nolu hesaplar üretim işletmelerinde ,740,750,760,770,780 nolu hesaplar hizmet işletmelerinde 750,760,770,780 nolu hesaplar ticaret işletmelerinde kullanılmaktadır.
1.1.2 GİDER YANSITMA HESAPLARI
Dönem içerisinde üretimin yapılması için meydana gelen maliyetlerin izlendiği gider hesaplarının dönem sonunda kapatılması için gider yansıtma hesapları kullanılır.Dönem sonlarında ilgili hesaplar ile karşılaştırılarak kapatılır ve alacaklı hesap niteliğine sahip olur.
Gider yansıtma hesapları şu hesaplardan oluşmaktadır;
701 -Maliyet muhasebe yansıtma hesabı
711 -Direkt ilk madde ve malzeme yansıtma hesabı
712 -Direkt işçilik gideri yansıtma hesabı
731 -Genel üretim gideri yansıtma hesabı
741 -Hizmet üretim gideri yansıtma hesabı
746 -Özel mamül mühendisliği giderleri yansıtma hesabı
751 - Araştırma ve geliştirme Gideri yansıtma hesabı
756 - Programlanmış büyük proje giderleri yansıtma hesabı
781 - Finansman gideri yansıtma hesabı